Türkiye İstatistik Kurumu (daha önce Devlet İstatistik Enstitüsü) tarafından 2002 yılından itibaren yayınlanan büyüme rakamları son derece tartışmalıdır. Birinci husus, Gayrisafî Millî Hasılada (GSYİH) 2002-2005 yılları arasında, yani tam 16 dönem boyunca stokların artmış görünmesidir. Bu hesaba göre bu dönemde sanayi tarafından üretilip satılmayan, stoklanan malların miktarı Türk sanayiinin bir yıllık toplam üretimine eşittir. Bunun mantıken ve ampirik olarak gerçek olmasının mümkün olmadığını 2003’ten itibaren yayınladığım çeşitli makalelerde göstermiş bulunuyorum. (Konunun ayrıntıları Türkiye’nin Ekonomik Krizi adlı kitabımda bulunabilir.) TÜİK rakamlarına göre 2002-2004 arasında % 24 olan toplam GSYİH büyümesi, hayalî olduğunu gösterdiğim stok artışları düşülünce % 11’e gerilemektedir.
2005 yılı GSYİH verilerinde stoklar artmaya devam etmekle birlikte, artışların temposu düşmüş, böylece stok artışları artık büyümeye katkı yapmaz olmuştur. Üç yıl süren hayalî stok artışlarıyla ekonominin büyüyor gösterilmesinin sona ermiş olması şüphesiz ki olumlu, fakat 2005 millî gelir verilerinde de gariplikler var. Birinci gariplik ilk dönemlere ait verilerin daha sonraki açıklamalarda çok yüksek boyutlarda revize edilmesi. Millî gelir tahminlerinde revizyonlar her zaman olur, fakat bunların belli bir boyutun üzerine çıkmasının şüphe yaratması doğaldır. Mesela 2005’in I. döneminde tarım üretiminin % 2.4 gerilediği açıklanmıştır. Yaklaşık 9 ay sonra, IV. dönem verileri açıklandığında I. dönem tarım üretiminin % 3.1 artışa revize edildiği görülmüştür. Millî gelirdeki tarım üretimi ilçe tarım müdürlüklerince yapılan rekolte tahminlerinden elde edilir. Bu tahminlerin 9 ay sonra 2.4’lük daralmadan 3.1’lik büyümeye revize edilmesi şimdiye kadar görülmemiş bir durumdur ve izaha muhtaçtır. Bu revizyonla beraber aynı dönemdeki sanayi üretimi büyümesinin 5.3’ten 6.6’ya, inşaat sektörü büyümesinin 16.5’ten 20.6’ya revize edilmesi de bu konudaki şüpheleri arttırmaktadır. Ruhsatlardan izlenen inşaat faaliyetindeki artışın beşte birinin gözden kaçırılmış olması mümkün müdür?
Sektörel revizyonların biraraya gelmesiyle 2005 I. dönemin GSYİH büyümesi 4.8’den 6.6’ya yükselmiş, yani % 38’lik bir artış göstermiştir ki, bu sıradan bir revizyonun boyutlarını çok aşmaktadır. 2005’in IV. dönem millî geliri açıklanırken II. ve III. dönem rakamları da revize edilmiştir ve ne hikmetse revizyonlar hep büyümeyi yükseltme yönündedir. II. dönem GSYİH büyümesi % 4.2’den % 5.5’e, III. dönem büyümesi de % 7’den % 7.7’ye yükseltilmiştir. Bütün bu revizyonların toplamıyla 2005 yılı ilk üç dönem GSYİH büyümesi % 5.5’ten % 9.5’e yükseltilmiştir. Bu boyutta bir revizyon olağan ve makûl değildir. TÜİK’in bu boyuta varan bir üretim revizyonu konusunda kamuoyuna ayrıntılı bir açıklama yapması gerekir.
2005 millî gelir verilerindeki gariplikler bundan ibaret değil. Harcamalar yöntemiyle yapılan millî gelir hesabında da ilginç hususlar dikkat çekiyor. Özel tüketimin III. dönemde % 10.4, IV. dönemde % 16.7 artması ilginç. Bu dönem boyunca işsizliğin hep arttığını, reel ücretlerin artmadığını, tarım kesiminde gelirlerin düştüğünü biliyoruz. Özel tüketimin alt kalemlerine bakınca gıda harcamalarının II. dönemde % 9, III. dönemde % 11, IV. dönemde % 9 arttığı görülüyor. Halbuki geçmiş dönemlerde gıda tüketimindeki artışların en fazla % 6’ya ulaştığını, bunun da çok istisnaî olduğunu, gıda harcamalarındaki ortalama yıllık artışın % 1 olarak gerçekleştiğini görüyoruz. Gözlemler 2005 yılını halkın alım gücünün patlama yaptığı bir dönem olarak görmemize imkan vermiyor, bilakis tam tersi söz konusu. Dolayısıyla, yukarıdaki tabloyla da birleşince, gıda harcamalarının 2005’in son üç dönemi boyunca % 10 civarında artmış olduğu iddiasını da şüpheyle karşılamak durumundayız. Benzer şekilde, yatırım harcamalarındaki olağanüstü yüksek artışlar da dikkat çekici. Kamu yatırımlarının yılın tamamında % 26 arttığı görülüyor. Bunun alt kalemi olan makina ve teçhizat yatırımlarındaki artış oranı % 52. Kamunun makina ve teçhizat yatırımlarındaki artış oranı III. dönemde % 102, IV. dönemde % 47 gibi olağanüstü yüksek düzeylere ulaşmış. Halbuki AKP iktidarında çok hızlı bir özelleştirme harekatının yürütüldüğünü, kamuya ait üretici kuruluşların hemen hepsinin atalet içine sokulduğunu, özelleştirme veya tasfiyeye yönlendirildiğini biliyoruz. Bu tablo çerçevesinde kamunun makina ve teçhizat yatırımlarındaki bu olağanüstü artışların nereden, hangi tesislerdeki hangi yatırımlardan kaynaklandığı merak konusudur.
Bütün bu garipliklerin 2002-2004 döneminin % 11 mertebesindeki GSYİH artışını hayalî stok artışlarıyla % 24’e çıkartan, konu TBMM gündemine getirilince bu stok artışlarının hayalî olabileceğini kabul etmek zorunda kalmasına rağmen yayınlanan verileri revize etmeye yanaşmayan bir TÜİK yönetiminin eseri olması şüpheleri daha da arttırmaktadır. Önümüzdeki yıllarda 2002 yılından itibaren yapılan millî gelir tahminlerinin ciddî ve bilimsel bir revizyona tâbî tutularak önemli ölçüde aşağı çekilmesi kaçınılmaz görünüyor.