Son yıllarda IMF’nin elinde oyuncak olan Türk ekonomisinin bütün dengeleri gittikçe bozuluyor. Öte yandan IMF programı ekonomiyi dümdüz etse de Washington-Brüksel ikilisine teslim olmuş iktidarların IMF’ye gık diyecek halleri yok. Bu durumda iktidarda kalmanın gereklerinden biri de dezenformasyonla eğriyi doğru göstermeye, ekonomideki kötü gidişatı başarılı gibi yansıtmaya çalışmak. Bu konunun başlıca yetkilisi Devlet İstatistik Enstitüsü. DİE bilimselliğe, dürüstlüğe bağlı kalırsa hükümetin ve medyanın ekonomik tabloyu çarpıtması çok zor. Geçmişte DİE zamanın devlet bakanı Tansu Çiller’in “yüksek çıkan bir ayın enflasyonunu öbür aylara yayma” teklifine makamı pahasına karşı çıkarak kurumunun onurunu koruyan Orhan Güvenen gibi namuslu ve cesur başkanlarca yönetilmişti. Şimdiki başkan Ömer Demir zamanında ise DİE’den tartışmalı istatistikler çıkmaya başladı. Bunların başında 2002’de gerçekleştiği ileri sürülen % 7.8’lik GSMH büyümesinin tam 7 puanının stok artışlarından ileri gelmesi gibi, Türk ekonomisinde ard arda tam 9 dönemdir stok hareketlerinin pozitif olması gibi temel ekonomi bilgileriyle, akıl ve mantıkla bağdaşmayan millî gelir sonuçları gelmektedir (Daha ayrıntılı bilgi için bu sitede “DİE’nin Uydurma Stokları Minare Boyunu Aştı” (Ekonomi-Finans) başlıklı yazıma bakılabilir). Buradaki manipülasyonun ne şekilde üretildiğini yayınladığım bir makaleyle ayrıntılı biçimde göstermeme, bu sonuçları da çeşitli medya kanallarında dile getirmeme rağmen DİE’den herhangi bir açıklama veya tekzip gelmedi. Gelemez de, çünkü sükût ikrardan gelmektedir.
Ağustosta cari açıkla ilgili kaygıların derinleşmesiyle hükümetin paçaları tutuştu. İşte her an her yerde cari açığın tartışıldığı bu ortamda açıklanan Temmuz cari açığının beklenenin biraz altında gelmesi çok dikkat çekiciydi. DİE’nin hükümete ve IMF’ye müzahir tavrı malûm olduğu için bu verileri yakından incelemekte fayda vardı. Nitekim kısa bir inceleme Merkez Bankasının hiç bir katkısı ve denetimi olmaksızın tamamen DİE’nin ürettiği turizm istatistiklerinde garip bir tablo olduğunu ortaya koyuyor. Temmuzda Türkiye’den çıkış yapan turist sayısı Hazirana göre % 20 oranında artmışken, Temmuz turizm geliri Hazirana göre tamı tamına % 63 artmış. Nedense Türkiiye’ye gelen turistler birdenbire Temmuz ayında Hazirana göre % 36 oranında daha fazla harcama yapmaya karar vermişler.
Konunun uzmanı olmayanlar için açıklayalım: Turizm gelirleri “anket yöntemiyle” hesaplanır. Kesin olan tek rakam Türkiye’den çıkış yapan yabancı sayısıdır. Turizm gelirlerine ulaşmak için her ay sınır kapılarından çıkış yapan belli sayıda yabancıya Türkiye’de ne kadar para harcadıkları sorulur. Böylece ulaşılan ortalama harcama rakamı çıkış yapan toplam turist sayısıyla çarpılarak Türkiye’nin o ayki turizm geliri hesaplanır, daha doğrusu tahmin edilir. Bu tahminin gerçeğe yakın olması anketin bilimsel kıstaslara uygunluğu ve DİE’nin dürüstlüğü sayesinde mümkün olabilir. Aksi takdirde yöntem her türlü serbest atışa müsaittir.
Şimdi meseleyi sayılarla ele alarak Temmuz turizm geliri rakamının güvenilir görünüp görünmediğini anlamaya çalışalım:
2002 yılının bazı aylarında ortalama turizm harcamaları şöyle: Mayıs USD 719, Haziran USD 730, Temmuz USD 757. Temmuz ortalama harcaması Mayıs ve Hazirana göre % 4-5 oranında yüksek.
2003 yılına gelelim: Mayıs USD 646, Haziran USD 667, Temmuz USD 796. Temmuz ortalama harcaması Mayıs ve Hazirana göre % 20 civarında daha yüksek.
2004 yılındaki tablo ise şöyle: Mayıs USD 747, Haziran USD 745, Temmuz USD 1016. Temmuz ortalama harcaması Mayıs ve Hazirana göre % 36 civarında daha yüksek.
Cari açık sorununun olmadığı 2002 yılında Temmuz ortalama turizm harcaması Mayıs ve Haziran seviyesindeyken, cari açığın tartışılmaya başladığı 2003’te Temmuz ortalama turizm harcaması Mayıs-Hazirana göre % 20 artıyor. (Ayrıca geçen yıl Temmuz ödemeler dengesi ilk açıklandığında Temmuz turizm harcaması USD 678’di, yani Mayıs-Haziran düzeyine yakın bir rakamdı. Ekimde benim de katkılarımla cari açığın büyümesi tartışılmaya başlandı. Bu dönemde 8 aylık ödemeler dengesi yayınlanınca Temmuz ortalama turizm harcamasının USD 678’den USD 796’ya yükseltilmiş olduğunu gördük. Bu da açık bir manipülasyondu, çünkü Temmuz ayında yapılmış olan ve DİE’nin elinde zaman tüneli makinası olmadığına göre tekrarlanması da mümkün olmayan bir anketin sonuçlarının sonradan değişmesi imkânsızdı.) Cari açık tarışmalarının gündemin birinci maddesi haline geldiği 2004’te ise Temmuz ortalama turizm harcaması Mayıs-Hazirana göre % 36 artıyor!
Tablo açıktır. Başka hiç bir kaynaktan kontrolü mümkün olmayan, tamamen DİE’nin beyanına dayanan turizm istatistikleri 2003 yazı için oldukça, 2004 yazı için de ileri derecede şüpheli görünmektedir. Türkiye’ye gelen turistlerin ortalama harcamasının Hazirandan Temmuza % 36 oranında artması için hiç bir makûl sebep bulmak mümkün değildir. Turizm sektöründe yapılacak bir saha çalışmasının da bu iddiayı kolaylıkla çürüteceği bence kesindir.
Muhalefetteyken atıp tuttuktan sonra iktidarda belli çevrelerin şantajına boyun eğerek IMF trenine binen, fakat IMF’nin ekonomide yarattığı çöküntü tablosuyla da yüzleşecek cesareti bulunmayan hükümetler sayesinde artık Türk iktisatçıları olarak asıl işimizi bırakıp detektifliğe de başladık. İnşallah Ağustos ödemeler dengesinde ortalama turizm harcamasının bir % 36 daha arttığını görmeyiz! Sayın DİE yetkilileri: İslâmın şartı beş, altıncısı insaf demişler. Lütfen Ağustos turizm ve bavul ticareti anketlerinde destekli atınız.